Netykieta

Netykieta (kontaminacja net (ang.) – "sieć" i etiquette (fr.) – "formy zachowania się") – zbiór zasad przyzwoitego zachowania w Internecie, swoista etykieta obowiązująca w sieci (ang. net).

Netykieta, podobnie jak zwykłe zasady przyzwoitego zachowania, nie jest dokładnie skodyfikowana, nikt też nie zajmuje się systematycznym karaniem osób łamiących te zasady, jednak uparte łamanie zasad netykiety może się wiązać z różnymi przykrymi konsekwencjami, jak np.: zgłoszenie nadużycia do działu abuse i odcięcie "niegrzecznego" osobnika od określonej usługi internetowej przez jej administratora.

Zasady netykiety wynikają wprost z ogólnych zasad przyzwoitości lub są odzwierciedleniem niemożliwych do ujęcia w standardy ograniczeń technicznych wynikających z natury danej usługi Internetu.

Zalecenia netykiety

Dla grup i list dyskusyjnych są to:

• zakaz pisania wulgaryzmów
• zakaz spamowania (m.in. wysyłania niechcianych linków do stron)
• zakaz wysyłania tzw. "łańcuszków szczęścia"
• nakaz zapoznania się z wykazem FAQ przed zadaniem pytania
• stosowanie się do reguł pisania obowiązujących w danej grupie (sposób kodowania polskich liter, zasad cytowania, możliwości wysyłania (lub nie) wiadomości formatowanych w HTML-u, możliwości dołączania (lub nie) plików binarnych, co zwykle jest szczegółowo opisane w FAQ danej grupy
• zakaz nadmiernego cross-postowania czyli wysyłania e-maili lub postów do kilku grup naraz
• zakaz wysyłania listów (e-maili) do wielu osób naraz z jawnymi adresami poczty elektronicznej (stosujemy kopię ukrytą)
• zakaz pisania nie na temat (OT – OffTopic)
• zakaz pisania kilka razy z rzędu (szczególnie restrykcyjnie używany na forach posiadających funkcję edycji postu)
• zakaz odpowiadania nad cytowanym fragmentem (topposting)
• zakaz pisania wiadomości wielkimi literami

Dla usług interaktywnych (IRC, komunikatory, czaty, fora dyskusyjne na stronach WWW):

• zakaz floodowania
• nakaz zapoznania się z FAQ danego kanału/forum/czatu i przestrzeganie zawartych tam zasad szczegółowych
• zakaz nagabywania osób, które sobie tego nie życzą
• zasady dotyczące znaków diakrytycznych – użytkownicy niektórych kanałów IRC nie życzą sobie używania polskich liter, natomiast na forach internetowych pisanie bez polskich znaków diakrytycznych bywa źle widziane; sprawy te regulowane są czasem przez lokalną netykietę lub FAQ, jak np. dla www.pl.irc^[1])
• zasady korzystania z różnych języków na kanałach wielonarodowościowych
• zakaz ciągłego pisania wielkimi literami
• zakaz pisania naprzemiennie wielkich i małych liter (tzw. nowomowa internetowa, poke-pismo)
• nakaz używania emotikon z rozwagą (mają być dodatkiem do tekstu, a nie główną treścią)
• w dyskusjach, zwłaszcza w Usenecie i na forach internetowych zwracamy się po nicku lub imieniu jeśli rozmówca wyraża na to zgodę. Nigdy samym nazwiskiem. Nie należy się obrażać, jeśli ktoś zwraca się do nas "per ty", a nie w formie grzecznościowej, i nie należy się obawiać używania takiej bezpośredniej formy.

Przykłady zachowań sprzecznych z netykietą

• kłótnia internetowa
• trollowanie

Ograniczenia prawne

Szczególnie nie należy publikować w Internecie niezgodnych z prawem treści zdefiniowanych w różnych ustawach, które wymieniono poniżej.

• Treści, które naruszają rażąco zasady współżycia społecznego (sankcje określają różne ustawy, w tym kodeks karny, kodeks cywilny i kodeks pracy).
• Treści, za które określono sankcje w kodeksie karnym, a które:
  • namawiają do popełnienia lub doradzają w popełnieniu samobójstwa lub samookaleczenia (art. 151 Kodeksu karnego);
  • grożą innym osobom popełnieniem przestępstwa na jego szkodę lub szkodę osoby jego najbliższej (art. 190 Kodeksu karnego);
  • obrażają inne narodowości, rasy ludzkie, religie (art. 194-196 i art. 257 Kodeksu karnego oraz art. 23 Kodeksu cywilnego);
  • nawołują do popełnienia przestępstwa (art. 255 Kodeksu karnego);
  • propagują totalitarny ustrój państwa lub nawołuje do nienawiści na tle różnic narodowościowych, etnicznych, rasowych, wyznaniowych albo ze względu na bezwyznaniowość (art. 256 Kodeksu karnego).

• Treści, za które określono sankcje w kodeksie cywilnym, a które:
  • lżą osoby publiczne (art. 23 Kodeksu cywilnego);
  • zawierają pomówienia – informacje obarczające niepotwierdzonymi zarzutami inne osoby (art. 23 Kodeksu cywilnego);
  • obrażają inne narodowości, rasy ludzkie, religie (art. 23 Kodeksu cywilnego oraz art. 194-196 i art. 257 Kodeksu karnego).

• Treści, za które określono sankcje w ustawach szczególnych, a które:
  • promują alkohol (art. 2 (1) Ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi z dnia 26 października 1982 r.);
  • przyczyniają się do łamania praw autorskich lub naruszają prawa autorskie i licencje podmiotów trzecich. (Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych z dnia 4 lutego 1994 r.);
  • promują środki odurzające, narkotyki (art.1 Ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii z dnia 24 kwietnia 1997 r.);
  • ujawniają bez czyjejś wyraźnej zgody dane osobowe, identyfikatory komunikatorów internetowych, fotografie, adres poczty elektronicznej, miejsce zamieszkania, pracy, przebywania, numery telefonów, tablic rejestracyjnych i inne poufne dane (Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych);
  • zawierają słowa powszechnie uznane za niecenzuralne (art. 3 Ustawy o języku polskim z dnia 7 października 1999 r.).

Inne ważne informacje

• W miarę możliwości nie używaj HTML – na grupach dyskusyjnych w ogóle, w poczcie elektronicznej – bez wyraźnej zgody odbiorcy.
• Nie umieszczaj w wiadomościach załączników o dużej objętości. Użyj jednego z serwisów do udostępniania plików, a w wiadomości zamieść odnośnik do danego zasobu.
• Pamiętaj o używaniu i deklarowaniu właściwego języka lub zestawu znaków właściwego dla danego języka. Zaleca się stosowanie ISO-8859-2 dla języka polskiego i UTF-8 dla tekstów wielojęzycznych, jednak lokalne zalecenia mogą nakładać większe ograniczenia (np. zakaz używania znaków diakrytycznych).
• Pisz poprawnie, używając w miarę potrzeby wszystkich znaków danego języka i wykorzystując w pełni możliwości konfiguracji używanych programów. Jeśli program nie ma pożądanej funkcjonalności (np. nie obsługuje MIME czy nie ma słownika), zmień go na inny.

Przypisy

Linki zewnętrzne

• RFC 1855. Netiquette Guidelines (ang.). 1995. [dostęp 2009-05-12].
• Netykieta w serwisach społecznościowych
• Mini netykieta grup news i list dyskusyjnych (w skrócie)
• Jak mądrze zadawać pytania – poradnik
• Netykieta według magazynu Chip
• "Estetykieta" według magazynu Chip
• pl.internet.pomoc (archiwum Google Groups) – Polska grupa dyskusyjna na temat pierwszej pomocy przy problemach z Internetem